Câu chuyện chọn người đổi mới báo Văn Nghệ

       Nhà văn Nguyên Ngọc

       Cái thời đó báo Văn Nghệ ế lắm, ra đâu được hai mươi hay hai mươi lăm ngàn số gì đó, đọc thì chán nên bán không ai mua, ngân sách thâm thủng, lại đèo bòng một ban biên tập ăn không ngồi rồi đông lắm… Tìm Tổng biên tập, chẳng ai “xung phong”. 

       Thế rồi có một ai đó gióng lên tên tôi… Anh em họ bảo, cũng được đấy, cũng tốt thôi. Anh Trần Độ lúc đó là Trưởng ban Văn hóa Văn nghệ nghe, rất đồng ý. Anh Nguyễn Đình Thi lúc đó là Tổng thư ký Hội Nhà văn ban đầu cũng vun vào, nhưng sau nghĩ lại lại ngại ngùng thế nào đó nên dùng dằng. Thế nhưng bên văn phòng ông Độ, người ta cứ điện thoại giục mãi cho nên cuối cùng thì rồi… cũng tốt thôi. Cái thuở ban đầu lăng nhăng ấy (chứ không phải là lưu luyến gì nhé), việc cần làm ngay (nói kiểu khẩu hiệu lúc bấy giờ) là mời đâu đến gần nửa số anh em trong Ban biên tập là cứ lãnh lương nhưng không phải đến cơ quan, để yên cho người khác làm việc …

Ông Trần Độ và Đảng Đoàn Hội Nhà văn Việt Nam, 1979

Chữ ký của Nhà văn Nguyên Ngọc trên bìa cuốn sách...

      Sau một thời gian ngắn, người đọc rất tinh lập tức nhận ra báo Văn Nghệ đã có sự chuyển hướng rõ rệt, quyết nhìn thẳng vào các vấn đề xã hội nóng bỏng, liền quay lại với tờ báo, thật sự coi đó là tiếng nói tâm huyết và trung thực của họ, báo phát hành đến trăm năm mươi ngàn số mà vẫn thiếu. Anh Nguyễn Khắc Viện ở Sài Gòn về, bảo anh ấy từng sống bên Tây mấy mươi năm, nhưng chưa bao giờ anh ấy thấy cái cảnh người ta đứng chờ ở sạp báo rồi thuê để đọc, đọc xong trả lại, có người khác thuê ngay… Đó là thời có Cái đêm hôm ấy… đêm gì của Phùng Gia Lộc, Tiếng đất của Hoàng Hữu Cát, Người đàn bà quỳ của Xuân Ba, Lời khai của bị can của Trần Huy Quang, người ít lâu sau đó sẽ viết Linh nghiệm là những sáng tác thực sự gây chấn động.

      (Trích Nhớ Nhà văn Trần Độ, Nxb Văn học, 2013)